Kızlar Monastery

Kızlar Manastırı (Panagia Theoskepastos Monastırı), Trabzon’un Boztepe kayalıklarının eteklerinde yer alan ve şehrin tarihi siluetini süsleyen görkemli bir yapı. 14. yüzyılda Trabzon İmparatorluğu döneminde, hükümdar III. Aleksios (1349–1390) zamanında inşa edilmiş ve asırlar boyunca İstanbul’un ötesindeki bu kıyı kenti için hem dini hem de kültürel bir merkez olmuştur . İşte bu benzersiz mekanın tarihinden mimarisine, günümüz turizm potansiyeline kadar mercek altına alındığı kapsamlı bir gezi rehberi:

Tarihsel Yolculuk

Kuruluş ve Bizans dönemi:
Kızlar Manastırı, Panagia Theoskepastos (Türkçe: Tanrının Koruduğu Meryem Ana) adıyla da bilinmektedir. 1349–1390 yılları arasında III. Aleksios döneminde inşa edilmiş, öncelikle güney cephesindeki tabii kayaların oyulduğu kilisesiyle dikkat çeker .

Geç Bizans ve Osmanlı dönemleri:
Tarih boyunca çeşitli onarımlar gören manastır, özellikle 19. yüzyılda bugünkü formuna yakın halini almıştır . 1817–1819 yıllarında rahibelerin aktif yaşadığı ve kadın cemaat tarafından desteklendiği de kayıtlara geçmiştir. 1609’da 12, 1840’ta ise yaklaşık 30 rahibe burada yaşamış .

Terk ediliş ve sonrasındaki kullanım:
1923’te manastır rahip ve rahibeler tarafından terk edilmiş, ardından Çocuk Esirgeme Kurumu, çocuk hastanesi ve depremzedeler için barınma yeri olarak kullanılmış .Yıllarca kaderine terk edilse de 2014’te başlayan restorasyon 2018’de tamamlandı. 2021 Eylül’ünde yeniden ziyarete açıldı .

Mimari Özellikler

1. Teraslı Yapı ve Savunma Duvarları

İki ayrı teras üzerine kurulu manastır, yüksek koruma duvarlarıyla çevrili. Bu tasarım, hem doğal savunmayı hem de şehri gözetleme işlevini yerine getirir .

2. Kaya Kilisesi ile Şapel ve Hücreler

Güneydeki kaya kilisesi, “kutsal su” kaynağına ev sahipliği yapar. Girişte bulunan şapel ve rahibeler için yapılmış hücreler manastırın günlük yaşam alanlarıdır .

3. Freskler ve Kitabeler

Kaya kilisesi duvarlarında III. Aleksios, eşi Theodora ve annesi Eirene’nin betimlemeleri, dini figürlerle birlikte dikkat çeker. Bu fresk ve kitabeler döneme iz bırakır .

4. Ek Yapılar ve Yardımcı Alanlar

Tavanlı avlular, çan kulesi, bazilika yapı, kütüphane, öğrenci odaları ve yemek salonları manastır merkezli bir yaşam alanı oluşturur .

Restorasyon Süreci

2014’te başlanan restorasyon, 2018’de tamamlanmış, 2021’de ziyarete açılmıştır. Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Trabzon Büyükşehir Belediyesi ortak çalışması sonucu, orijinal tarihi doku özenle korunmuştur .

Günümüzde Kültür ve Turizm

Yaşayan Müze ve Sanat Merkezi

Manastır, tiyatro festivalleri, konserler, fotoğraf çekimleri ve sanat sergileri gibi etkinliklerle kültürel bir mekân haline gelmiştir. 2021–2024 arasında toplamda 43.792 ziyaretçi ağırla­mış, 2.495 özel etkinliğe ev sahipliği yapmıştır .

Sanatla Buluşma

2022 yılında TÜKD tarafından düzenlenen “Collective Reflection” sergisiyle İranlı sanatçı Shirin Abedinirad’ın aynalardan oluşan enstalasyonları burada sergilendi. Bu proje, toplumsal cinsiyet ve kadın üretkenliği temalarını vurguladı .

Etkinlikler ve Turizm

Uluslararası Karadeniz Tiyatro Festivali gibi büyük organizasyonlara da ev sahipliği yapan manastır, özellikle akustik avantajıyla ön plana çıkıyor .

Ziyaretçi Deneyimi

Konum ve Ulaşım

Ortahisar ilçesi Boztepe Mahallesi’nde, şehir merkezine yürüme mesafesindedir. Dolmuş, belediye otobüsleri ve yürüyüş rotasıyla kolay erişilebilir .

Ziyaret Süresi

Yaklaşık 1–2 saat ayırmak yeterlidir: kaya kilisesi, freskler, ana avlular ve manzara gözlemi ile dolu dolu bir zaman dilimi.

Giriş Ücreti

Restorasyon sonrası ziyaretler genellikle ücretsiz. Zaman zaman ücretli özel etkinlikler olabilir .

Davranış ve Fotoğraf Kuralları

Nazik olun, sesli konuşmaktan kaçının. Fotoğraf çekimi serbest olsa da etkinlikler sırasında izin gerekebilir .

Özet Tablo

Neden Gitmeli?

1. Benzersiz Tarih – Trabzon İmparatorluğu’nun izlerini taşıyan ender yapılardan biridir.

2. Görsel Zenginlik – Kaya kilisesindeki freskler ve mühendislik düşük düzeyli detaylarla sa­kinlik verir.

3. Cultural Events – Sanat, tiyatro ve özel etkinliklerle yaşayan bir kültür alanı.

4. Panoramik Manzara – Şehrin tepeden benzersiz bir panoramasını izleme olanağı.

Kombin Önerileri

• Sümela Manastırı ziyareti için Sümela – Zigana rotasını tercih edebilirsiniz (yaklaşık 1,5 saat).

• Boztepe’ye teleferik ile çıkıp manzarayı daha yüksekten görebilir, Kızlar Manastırı’nı farklı bir açıdan izleyebilirsiniz.

• Yerel kuliner deneyimi: Trabzon’un yayla yemeklerini ve hamsi tabağını denemeyi unutmayın.

Son Söz

Kızlar Manastırı sadece tarihi bir yapı değil, aynı zamanda kültür-sanatla yeniden yaşatılan, doğal güzelliklerle iç içe bir deneyim merkezi. Osmanlı ile Bizans arasında köprü kuran bu mekan, dinî geçmişiyle birlikte sanatsal projelere açık bir sahne olmaktadır. Eğer Trabzon’u derinlemesine keşfetmek istiyorsanız, Boztepe’deki bu manastırı ziyaret etmeyi kesinlikle planınıza dahil edin.

Her adımda yeni keşifler sunan Kızlar Manastırı’ndan, keyifle ve ilhamla döneceğinizi garanti edebilirim.